การฟอกย้อมสีไหม

การฟอกย้อมสีไหม
           เส้นไหมประกอบขึ้นด้วยโปรตีน 2 ส่วนคือส่วนที่เป็นเส้นใยไหมเรียกว่าไฟโบรอินซึ่งมีอยู่ประมาณ 62.5 –67.0% และกาวไหมเรียกว่าเซริซินซึ่งมีอยู่ประมาณ 2327.5% นอกจากนั้นคือส่วนประกอบอย่างอื่นได้แก่ไขมันน้้ามันแร่ธาตุต่างๆ ที่ปรากฏตามธรรมชาติและน้้าเป็นต้นในการฟอกย้อมสีไหม อันดับแรกที่จะต้องท้าก็คือการฟอกกาวของเส้นไหมเพื่อขจัดกาวและสิ่งสกปรกต่างๆ ออก ทั้งนี้จะต้องค้านึงถึงเส้นไหมที่จะน้ามาฟอกด้วยเนื่องจากเส้นไหมที่จะน้ามาฟอกด้วยเนื่องจากเส้นไหมที่ได้จากไหมพันธุ์ต่างๆ จะมีเปอร์เซ็นต์ของกาวที่ไม่เท่ากัน ดังนั้นระยะเวลาในการต้มฟอกกาวจะแตกต่างกันไปด้วย ซึ่งจะต้องพิจารณาดูจากเส้นไหมที่ฟอกขาว นอกจากนี้ขนาดเข็ดหรือไจของเส้นไหมที่จะน้ามาฟอกย้อมควรจะมีขนาดพอเหมาะคือโดยประมาณ 100 กรัม/เข็ด หากขนาดของเข็ดเส้นไหมมีขนาดใหญ่จนเกินไปจะก่อให้เกิดปัญหาในการฟอกย้อมคือ ท้าให้การฟอกกาวออกจากเส้นไหมไม่สม่้าเสมอ โดยเฉพาะเส้นไหมที่อยู่ด้านในของเข็ดก็จะมีเปอร์เซ็นต์กาวติดอยู่มากกว่าด้านนอก การกระตุกเส้นไหมเพื่อให้เรียงเส้นก็ท้าให้ยาก เส้ นไหมอาจพันกันยุ่งเมื่อท้าการย้อมสีก็จะท้าให้เส้นไหมทั้งเส้นเข็ดย้อมติดสีไม่สม่้าเสมอกันตลอดทั้งผืน  ส่งผลกระทบท้าให้ผ้าไหมไม่ได้มาตรฐาน

 วิธีฟอกไหม 
         สีไหมตามธรรมชาตินั้นจะมีสีเหลืองอ่อน เหลืองแก่ เเละสีจะไม่เสมอกันถ้าต้องการจะย้อมไหมเป็นสีต่าง ๆ ต้องฟอกไหมให้ขาวเสียก่อน การฟอกไหมนั้นจะใช้น้้าด่างฟอก น้้าด่างนี้ท้าได้โดยใช้ต้นไม้พื้นเมือง เช่น ผักขม  (หรือผักหมในภาษาอีสาน) ก้านกล้วย ใบกล้วย งวงตาล ไม้เพกา (ต้นลิ้นฟ้า) ไม้ขี้เหล็กอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ น้ามาเผาให้เผ็นถ่านเถ้า แล้วเอาถ่านเถ้านี้เเช่น้้าเป็น น้้าด่าง เมื่อได้น้้าด่างใสดีแล้วจึงเอาไหมที่จะฟอกไปเเช่  จากนั้นน้าไหมไปต้มแล้วล้างด้วยน้้าเย็น จากนั้นผึ่งให้แห้ง ถ้ายังเห็นว่าไหมยังขาวไม่ได้ที่  ก็ให้น้าไปเเช่ในน้้าด่างแล้วต้มอีกครั้งหนึ่ง

วัสดุอุปกรณ์ในการฟอกย้อมสีไหม ได้แก่

          - ถังฟอกย้อม ซึ่งควรเป็นโลหะเคลือบหรือโลหะที่ไม่ท าปฏิกิริยากับสารเคมี  และควรมีความลึก
พอประมาณให้เส้นไหมสามารถลงฟอกได้อย่างทั่วถึง และควรมีตะแกรงรองก้นถังเพื่อไม่ให้เส้นไหมที่ฟอกย้อมสัมผัสกับก้นภาชนะที่รับความร้อนโดยตรง
          - ห่วงฟอกย้อมเส้นไหม ส าหรับแบ่งเส้นไหมเมื่อฟอกย้อม อาจท าด้วยเหล็กเส้นขนาดประมาณ 2 หุน ดัดโค้งเป็นวง หุ้มด้วยสารบางชนิดหนา
         - สารเคมีที่ใช้ในการฟอกย้อม ได้แก่  สบู่แท้ สบู่เทียม โซดาแอส โซเดียมซัลไฟลด์ สีย้อมไหม
เกลือแกง กรดน้้าส้มเข้มข้น และผลิตภัณฑ์ส้าหรับผนึกสีย้อม